En son yaptığınız konuşmayı düşündüğünüzde ne kadar dinleyen ve konuşan taraftanız? Karşınızdaki kişi(ler) konuşma sonunda nasıl yüz ifadeleri ile yanınızdan ayrıldı?
Mevlana “Söz söylemek için önce duymak, dinlemek gerek, sen de söze dinlemek yolundan gir.” der. Yazar olan Celeste Headlee de, konuşmanın karşılıklı bir top yakalama oyunu olduğunu söylüyor. Eşit sayıda atma ve yakalama olmalı. Dinlemek verdiğim örneklere de bakılırsa, iletişimin en önemli etkenlerinden biri ve kötü bir dinleyici kötü bir konuşmacı oluyor.(1)
Dinlemek neden önemli?
Dinlemek karşı tarafı anlamayı ve karşı tarafın önemsediği şeyleri öğrenmeyi sağlar. Tartışmalara daha hızlı çözümler sunar ve en önemlisi kuvvetli ilişkiler kurmanızı sağlar. Dinlemenin ciddi ortamlarda katkısı ise, daha az hata ve zaman kaybı olur. (2) Tarihe baktığımız zaman iyi liderlerin ortak özelliklerinden biri iyi dinleyici olduğunu görüyoruz. Yoksa halkın onları benimsemeleri o kadar kolay olmayabilirdi. Dinlemek anlamayı ve anlama da güzel cevapları getiriyor. Don Miguel “Dört Anlaşma” kitabında düşüncelerimizin ifadesi olan sözü büyü olarak tanımlıyor. (3) İnsanlar duyulmak ve anlaşılmak istiyor.(4) İnsanlar sosyal hayvanlardır söylemi oldukça doğru.
Bir koç için dinlemek neden önemli?
İyi bir çözüm odaklı koç güzel sorular sorandır. Karşısındaki ile uyum içinde olan ve onu odak noktası yapandır. Akış içinde sezgisel olarak bir sonraki soruyu bulabilendir. (5) Karşısındaki kişinin ihtiyaçlarını onunla beraber anlayıp, tam da o ihtiyaca yönelik soruları sorandır. Kısa anlatmak gerekirse; koç iyi dinlemeyle koçluk alanla uyumu kurandır. Marilyn Atkinson yazısında iyi bir koç için orkestra yöneten bir şef gibi kemanlar ve pes sesleri aynı anda duyabilmeli diyor. Bu örnek bir görüşmede koçluk alanın söyledikleriyle beraber söylemedikleri, değerleri, inançları ve vurgularını duyma anlamına geliyor. (6)
Nasıl daha iyi dinleyebiliriz?
Günlük hayatta daha iyi dinlemek için karşımızdaki kişinin söylediklerini büyük bir ilgi ile dinlediğimizi belli edebiliriz. Bunun için karşı tarafa odaklanıp fiziksel anlamda da ona doğru dönmeliyiz. Vücut dili iletişimde ilişkiyi kuvvetlendiren bir şey. Konuşurken birisi siz yerine başka bir yere bakıyor veya dönük duruyorsa dinlenmediğinizi anlar ve rahatsız olursunuz. Bir başka önemli şey ise, karşı tarafın cümlelerini tamamlamasına izin vermektir. Birisinin sözünü kesmek, “Ben sana saygı duymuyorum.”, “Benim söyleyeceklerim seninkilerden daha önemli” ve benzeri anlamlara gelir. Bir başka yapabileceğiniz şey de, kendinizi karşınızdakinin yerine koymak. (7) Fakat burada çok önemli bir nokta var. Empati yapmak onun yaşadığını yaşadığınız anlamına gelmiyor. His, kişisel yaşanan ve deneyimlerimizi etkileyen bir şey. Bundan dolayı, o hissin kişideki anlamını bilmeden konuşayamayız. Yapılacak en güzel şey, “Bunu yaşamak sana ne hissettirdi?” ve “Senin için bu hissin anlamı nedir?” sorularını sormak olabilir. İnsanlar dinlenmek için konuşurlar ve karşınızdaki bu soruları sorduğunuzu duyarsa önemsendiğini hissedecektir. Dinlerken en önemli şey deminde yazdığım gibi karşınızdaki kişiye tam olarak odaklanmaktır. (8) Konuşma enerji ister. Eğer o an konuşmaya odaklanamayacak haldeyseniz, dürüst bir şekilde o an dinleyecek halde olmadığınızı ve başka bir zamanda daha dinleyebilecek halde olduğunuzu belirtebilirsiniz. (9)
Karşıdaki sizin gibi konuşmaya odaklanmıyorsa?
Eğer karşınızdaki sizin gibi odaklı değilse, ilgisini çekebilecek bir konu açabilirsiniz. Fakat konuşma çoktan bitmiş ve kişi vücut dilini de kapatmışsa, yapmanız gereken şey konuşmayı bitirmek. Konuşmak top atma ve yakalama oyunu. Sadece siz topu atamazsınız. (10)
Konuyu nasıl toparlarım?
Dinlemek, iletişimin en önemli yetkinliklerinden biri. İyi bir dinleyici iyi bir konuşmacı anlamına da gelir. İnsanlar anlaşılmak ve paylaşmak için konuşurlar. (11) İyi bir koç aynı zamanda çok da iyi bir dinleyici olmalıdır. Şahsi olarak, koçluk eğitimine başladığımdan beri insanlarla daha güzel bir iletişim içinde olduğumu söyleyebilirim. İnsanlar dinlenmek istiyor ve dinlendiğini anladıkça size daha da fazla önem veriyorlar. Biz sevgi varlıklarıyız. Anlaşılmak ve anlaşıldığımızı hissetmek, bizi motive eden etkenler. İnsanları yakınlığınıza göre ayırmanızda bunlar önemli rollere sahip. Ayrıca dinlemek sadece başkalarını değil, kendiniz için de çok faydalı bir şey. Kendinizi tanımak için kendinizi dinlemeli ve içinizdeki sizle bağınızı kuvvetlendirmelisiniz.
(1) How a great conversation is like a game of catch. İdeas.ted (blog), 19 Temmuz, 2016. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(2) Dianne Schilling, 10 Steps To Effective Listening, son güncelleme 9 Kasım, 2012, https://www.forbes.com/sites/womensmedia/2012/11/09/10-steps-to-effective-listening/#904c79b38918
(3) Ruiz, Miguel, Dört Anlaşma: Toltek Bilgelik Kitabı. İstanbul: Kuıraldışı Yayıncılık, 2017.
(4) How a great conversation is like a game of catch. İdeas.ted (blog), 19 Temmuz, 2016. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(5) Marilyn Atkinson, Listening Skills of a Master Coach, son güncelleme 29 Mart, 2018. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(6) Marilyn Atkinson, Listening Skills of a Master Coach, son güncelleme 29 Mart, 2018. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(7) Dianne Schilling, 10 Steps To Effective Listening, son güncelleme 9 Kasım, 2012, https://www.forbes.com/sites/womensmedia/2012/11/09/10-steps-to-effective-listening/#904c79b38918
(8) Dianne Schilling, 10 Steps To Effective Listening, son güncelleme 9 Kasım, 2012, https://www.forbes.com/sites/womensmedia/2012/11/09/10-steps-to-effective-listening/#904c79b38918
(9) How a great conversation is like a game of catch. İdeas.ted (blog), 19 Temmuz, 2016. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(10) How a great conversation is like a game of catch. İdeas.ted (blog), 19 Temmuz, 2016. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
(11) How a great conversation is like a game of catch. İdeas.ted (blog), 19 Temmuz, 2016. Erişim 28 Haziran, 2019. https://ideas.ted.com/how-to-hear-the-world-through-your-chest/.
Serra İspahani 