Aşık Veysel hepimizin nakaratını ezbere bildiğimiz “Uzun İnce Bir Yoldayım” eserinde;
“Düşünülürse derince
Uzak gözükür görünce
Yol bir dakka mıktarınca
Gidiyorum gündüz gece” der. (1)
Aşık Veysel ne anlatıyor? Yazıma neden bununla başladım?
Tarihçi ve filozof Yuval Noah Harari dünyada bu kadar canlı varken neden insanın değiştiren canlı olduğunu, yüksek sayıda insan bulunan gruplarda esnek şekilde çalışabilme özelliği ile anlatıyor. En çalışkan olarak adlandırdığımız arılar bile bizim -insanlar- kadar ileri seviyede değil. Grup halinde yaşıyor olsalar bile, insanların karar verme sistemlerine sahip değiller. İnsanlar birbirlerini tanımasalar bile beraber çalışabiliyorlar. (2)
İnsanları özellikle ne ileride tutabiliyor?
Hayal gücümüz ile yaratıp, yaratığımız hikayelere inanabiliyoruz. Başka bir yönden de bakarsak, bir şeyin olma fikrine inanıp yaratabiliyor ve uygulayabiliyoruz. (5)
Bunu hangi aracı kullanarak yapıyoruz?
Dili kullanarak. Dili gerçeklikleri tanımlama ve yeni şeyler yaratmak için kullanıyoruz. Bunu kitlesel bir seviyede iş birliği olarak adlandırabiliriz. Tarihe baktığımızda insan haklarının oluşumunu somut bir örnek olarak gösterebiliyoruz. İnsan hakları, yarattığımız, icat ettiğimiz ve parçası olduğumuz hikayelerle hayat buluyor. Bu açıdan bakınca, kendimizi dil ile dünyayı kontrol eden büyücü veya sihirbazlara benzetebiliriz. (6)
Bunu nasıl yapıyoruz?
Objektif ve kurgusal gerçeklik ile. Objektif gerçekliği yarattığımız kurgusal gerçeklik ile kontrol ediyoruz. Burada dünya ile yerkürenin farkına odaklanmak istiyorum. Merriam Webster’a göre dünyanın tanımı, insan varlığının dünyevi hali. Yani yerkürenin insanlı hali. Gaz bulutu ile oluşan gezegene yeni bir anlam katıyoruz. (7)
Bu soruları cevaplarken sizi 850 yılına götürüp Musaoğulları ile tanıştırmak istiyorum. 3 kardeş olan Musaoğulları Bağdat’da Bilgi Yuvası’ndalar. Onlar “Marifetli Araçlar” kitabını yazdıktan 1000 yıl sonra ilk mekanik bilgisayar bulunuyor. Avrupa bu kardeşlerin eserini okuyarak ilham alıyor. (8)
Neden Musaoğulları’ndan bahsettim?
Teknoloji ve gelişimi çağına göre değerlendirmek gerekiyor. Bu anlamda Musaoğulları hayal gücünün dünyadaki kazanımlarını çok güzel gösteriyor. (12)
Bütün bunları teknoloji çerçevesinden nasıl düşünebiliriz?
2017 CeBIT Fuarı’nda sadece teknoloji uzmanlarının değil, diğer insanlarında içinde bulunacağı Toplum 5.0 açıklandı. “Toplum için teknoloji” amaçlandı. (13)
Toplum 5.0 nedir?
“Nesnelerin interneti ve yapay zeka gibi teknolojileri kullanarak sosyal problemleri çözmeyi ve refah seviyesini yükseltmeyi öngören süper akıllı toplum.” (23)
Bu toplumda herkesin farklı becerilerini her zaman kullanabildiği bir toplum yaratmak isteniyor. (24)
Toplum 5.0 nasıl özelliklere sahip?
Çözüm odaklı, değerlerin yaratıldığı, herkesin çeşitli-birbirinden farklı yeteneklerini kullandığı, herkes için her zaman ve her yerde olanak sağlanması amaçlandığı, dirençli, esnek, insanın doğa ile uyumlu yaşadığı bir toplum. (25)
Toplum 5.0 hangi soruları sorarsak ilerleyebilir?
– Hukuk sisteminde nasıl değişikliklere gidebiliriz?
– Nesnelerin dijitalleşmesindeki bilimsel boşluklar nasıl doldurulur? Bugünden geleceğe nasıl uygulanır?
– Nasıl daha fazla kalifiye personel bulunur? Nasıl daha kalıcı adımlar atılır?
– Sosyo-politik önyargılar yerine nasıl yapıcı fikirlere sahip olabiliriz?
– Toplumsal direncin tam tersi nedir? Onu nasıl hayata getirebiliriz? (26)
(1) “İnsanlık 5.0 I Banu Onaral I TEDxMETUAnkara”, YouTube Video, 19:01, “TEDx Talks” , 30 Ocak, 2017, https://youtu.be/5gC50xQG7yo
(2) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(3) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(4)Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(5) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(6) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(7) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(8) “İnsanlık 5.0 I Banu Onaral I TEDxMETUAnkara”, YouTube Video, 19:01, “TEDx Talks” , 30 Ocak, 2017, https://youtu.be/5gC50xQG7yo
(9) “İnsanlık 5.0 I Banu Onaral I TEDxMETUAnkara”, YouTube Video, 19:01, “TEDx Talks” , 30 Ocak, 2017, https://youtu.be/5gC50xQG7yo
(10) “İnsanlık 5.0 I Banu Onaral I TEDxMETUAnkara”, YouTube Video, 19:01, “TEDx Talks” , 30 Ocak, 2017, https://youtu.be/5gC50xQG7yo
(11) Harari, Yuval N. “ What explains the rise of humans?” Filmed 2015. TED video, 17:08. https://www.ted.com/talks/yuval_noah_harari_what_explains_the_rise_of_humans
(12) “İnsanlık 5.0 I Banu Onaral I TEDxMETUAnkara”, YouTube Video, 19:01, “TEDx Talks” , 30 Ocak, 2017, https://youtu.be/5gC50xQG7yo
(13) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(14) Toplum 5.0: Teknolojik gücü doğru yönetecek akıllı toplum felsefesi, son güncelleme 14 Mayıs, 2017, https://webrazzi.com/2017/05/14/toplum-5-0/
(15)Toplum 5.0: Teknolojik gücü doğru yönetecek akıllı toplum felsefesi, son güncelleme 14 Mayıs, 2017, https://webrazzi.com/2017/05/14/toplum-5-0/
(16) Ilgın Yorulmaz ,Endüstri 4.0’a karşı Toplum 5.0’i gelecekte neler bekliyor? ,son güncelleme 20 Ekim, 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45918360
(17) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(18) Ilgın Yorulmaz ,Endüstri 4.0’a karşı Toplum 5.0’i gelecekte neler bekliyor? ,son güncelleme 20 Ekim, 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45918360
(19) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(20) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(21) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(22) http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2016/029_outline.pdf
(23) Fatma Kahraman, Toplum 5.0: Toplum İçin Teknoloji, son güncelleme 6 Şubat, 2019, https://hbrturkiye.com/blog/toplum-5-0-toplum-icin-teknoloji
(24) Ilgın Yorulmaz ,Endüstri 4.0’a karşı Toplum 5.0’i gelecekte neler bekliyor? ,son güncelleme 20 Ekim, 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45918360
(25) http://www.keidanren.or.jp/en/policy/2016/029_outline.pdf
(26) Toplum 5.0: Teknolojik gücü doğru yönetecek akıllı toplum felsefesi, son güncelleme 14 Mayıs, 2017, https://webrazzi.com/2017/05/14/toplum-5-0/
Serra İspahani 